Z podstawy wymiaru składek zusowskich wyłącza się świadczenia w postaci odszkodowań wypłacanych pracownikom objętym Programem Dobrowolnych Odejść, którzy nie uzyskali prawa do emerytury.
Interpretacja ZUS
Lublin, dnia 27 września 2016 r.
WPI/200000/43/964/2016
DECYZJA nr 964/2016
Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 963) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 05 września 2016 r., uzupełnionym w dniu 20 września 2016 r. przez przedsiębiorcę (…) S.A. w sprawie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości świadczenia z tytułu wypłaty odszkodowań pracownikom objętym Programem Dobrowolnych Odejść, którzy nie uzyskali prawa do emerytury.
UZASADNIENIE
W dniu 05 września 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: S.A. o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony przez Wnioskodawcę pod względem formalnym w dniu 20 września 2016 r.
Wnioskodawca w opisie stanu faktycznego poinformował, że jest spółką zajmującą się produkcją i sprzedażą wyrobów z węgla i grafitu. W związku z trudnościami ekonomicznymi, w jakich znalazła się Spółka, uwarunkowanymi spadkami cen produktów i nadmierną podażą na rynku, został przyjęty plan zmierzający do poprawy wyników finansowych Spółki, polegający między innymi na redukcji zatrudnienia w obszarach nieprodukcyjnych do końca 2017 r.
Aby zminimalizować niekorzystne skutki społeczne zwolnień, Zarząd zawarł w dniu 2016 r. z działającymi w organizacjami związkowymi porozumienie, na mocy którego zaoferowana została pracownikom możliwość rozwiązania umowy o prace na zasadach przewidzianych Programem Dobrowolnych Odejść (dalej: PDO), który wchodzi w życie z dniem i obejmuje porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę zawarte w terminie do 2016 r. Strony porozumienia mogą przewidzieć, że skutki w postaci rozwiązania umowy o pracę na zasadzie określonym w programie nastąpią w terminie po (…), jednakże nie później niż (…) 2017 r.
Umowa o pracę ulega rozwiązaniu w terminie ustalonym przez jej strony nie później niż do (…) 2017 r., na zasadzie porozumienia stron z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, tj. przyczyn o których mowa w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Pracownik objęty programem otrzyma następujące świadczenia pieniężne:
- Odprawę, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, oraz art. 8.1. Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy z 30 marca 2010 r. na zasadach określonych w tych przepisach.
- Dodatkowo, pracownik otrzymuje należną mu na podstawie ust. 8.3 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy odprawę emerytalną lub rentową. Jeżeli pracownik nie nabywa z dniem rozwiązania umowy o pracę prawa do emerytury, a jest objęty programem, otrzyma odszkodowanie obliczone na zasadach właściwych dla wyliczenia odprawy emerytalnej. Odszkodowanie stanowi przychód pracownika z tytułu ustania stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym dla osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r.
- Pracownicy, którzy z dniem rozwiązania umowy o pracę nie nabywają prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wypłacanej na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie dotyczy to emerytury w wieku obniżonym dla zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) otrzymują odszkodowanie w wysokości 25 % wynagrodzenia miesięcznego za każdy pełny miesiąc w okresie od rozwiązania umowy o pracę do dnia uzyskania prawa do emerytury, jednakże nie więcej niż za 48 miesięcy. Podstawę do wyliczenia tej wartości stanowi kwota miesięcznego wynagrodzenia obliczona na dzień rozwiązania umowy w sposób właściwy dla obliczenia odprawy, o której mowa w pkt 1. (obejmująca m.in. premię miesięczną). Powyższe odszkodowanie stanowi przychód pracownika z tytułu ustania stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym dla osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r.
Wnioskodawca zadaje pytanie:
Czy wypłaty odszkodowań pracownikom objętym programem, którzy nie uzyskali prawa do emerytury, wymienionych w punkcie 2 zdanie drugie i trzecie oraz w punkcie 3 porozumienia będą ulegały wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne na podstawie paragrafu 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).
Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie:
Zdaniem Spółki odpowiedź na postawione pytanie jest twierdząca.
Wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z paragrafem 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia l998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalanie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią m.in. odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.
Z przedstawionego wyżej opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego wynika, że istnieje ścisła więź pomiędzy wypłatą odszkodowania, a rozwiązaniem stosunku pracy. Nie jest ważna nazwa tego świadczenia, ani jego wysokość, czy termin wypłaty.
Podstawą prawną do wypłaty świadczeń pieniężnych, odszkodowania i dodatkowych odszkodowań jest Porozumienie, które określa wysokość i zasady ustalania przysługujących pracownikowi świadczeń pieniężnych. Porozumienie to stanowi regulację prawną odrębną od zakładowego układu zbiorowego pracy i jego treść została uzgodniona ze związkami zawodowymi działającymi w Spółce. Porozumienie stanowi więc porozumienie zbiorowe, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu Pracy.
Dokonane wpłaty mają charakter odszkodowania, to znaczy wypłacona kwota ma na celu naprawienie szkody majątkowej lub niemajątkowej.
Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nie odpowiedzialność. Ponadto odszkodowanie stanowi pieniężną równowartość szkody majątkowej lub szkody na osobie. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia, decydują przepisy art. 361 i 363 Kodeksu cywilnego. Zatem podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszonych zdarzeniem wyrządzającym szkodę, obejmując to, co z majątku ubyło na skutek tego zdarzenia lub do niego nie weszło (utracona korzyść).
Wnioskodawca dodaje, iż proponowane w PDO świadczenia spełniają warunki określone w kodeksie cywilnym jako odszkodowania, co powoduje, że mogą korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne na podstawie paragrafu 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Pismem z dnia 12 września 2016 r. Oddział wezwał Wnioskodawcę o złożenie kopii wniosku o pisemną interpretację z dnia 31 sierpnia 2016 r. (wpływ do Oddziału w dniu 05 września 2016 r.) zaopatrzonego w podpisy dwóch osób upoważnionych do reprezentacji podmiotu zgodnie z zasadą reprezentacji przedsiębiorcy ujawnioną w Krajowym Rejestrze Sądowym, która brzmi: „do składania oświadczeń i podpisywania w imieniu Spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo też jednego członka zarządu łącznie z prokurentem, bądź też dwóch prokurentów”.
W dniu 20 września 2016 r. Wnioskodawca w Inspektoracie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w złożył wniosek o wydanie pisemnej interpretacji zaopatrzony w podpisy dwóch osób upoważnionych do reprezentacji podmiotu.
Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:
Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.
Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy dokonywana pod katem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.
Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (Dz.U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Natomiast w myśl art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Jednocześnie z brzmienia art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika ograniczenie w tematyce, w której Zakład jest zobowiązany wypowiedzieć się za pośrednictwem pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uniemożliwiające potwierdzenie w tym trybie przez organ dokonanej przez Wnioskodawcę kwalifikacji przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią natomiast przychody wymienione enumeratywnie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.) gdzie:
– w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia wskazano, iż z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone zostały przychody uzyskane tytułem odpraw, odszkodowań i rekompensat wypłacanych pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Literalne brzmienie powyższego przepisu wskazuje, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne mogą być wyłączone odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Na podstawie powołanego przepisu pracodawca może wypłacić zwolnionym pracownikom zarówno świadczenia „obligatoryjne” wynikające z kodeksu pracy, jak i inne świadczenia na podstawie obowiązującego regulaminu wynagrodzeń lub nawet na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Koniecznym warunkiem wyłączenia jest związek pomiędzy wypłatą świadczenia, a rozwiązaniem stosunku pracy. Również dotyczy to innych odpraw, odszkodowań i rekompensat wypłaconych pracownikom z tego tytułu, ustalone drogą dobrowolnych porozumień pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi oraz te, które wynikają z Układów Zbiorowych Pracy.
Powołany przepis § 2 ust.1 pkt 3 ma charakter szczególny, gdyż stanowi jeden z wyjątków od zasady uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiąganego przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W konsekwencji przepis ten podlega ścisłej wykładni adekwatnej do ich szczególnego charakteru prawnego.
Z treści wniosku z dnia 05 września 2016 r., uzupełnionego w dniu 20 września 2016 r. wynika, że Spółka w związku z trudnościami ekonomicznymi wprowadziła plan zmierzający do poprawy warunków finansowych Spółki, polegający między innymi na redukcji zatrudnienia w obszarach nieprodukcyjnych do końca 2017 r. Aby zminimalizować niekorzystne skutki społeczne zwolnień, Zarząd zawarł w dniu 2016 r. z działającymi w (…) organizacjami związkowymi porozumienie, na mocy którego zaoferowana została pracownikom możliwość rozwiązania umowy o prace na zasadach przewidzianych Programem Dobrowolnych Odejść, który wszedł w życie z dniem (…) 2016 r. i obejmuje porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę zawarte w terminie do (…) 2016 r.
Strony porozumienia mogą przewidzieć, że skutki w postaci rozwiązania umowy o pracę na zasadzie określonym w programie nastąpią w terminie po (…), jednakże nie później niż (…) 2017 r. Umowa ulega rozwiązaniu z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracownik objęty Programem otrzymuje w związku z tym następujące świadczenia: odprawę, odprawę emerytalną lub rentową, odszkodowanie jeżeli pracownik nie nabywa z dniem rozwiązania umowy o pracę prawa do emerytury.
Uwzględniając przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny, własne stanowisko w sprawie oraz obowiązujące przepisy prawne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku złożonym w dniu 05 września 2016 r., uzupełnionym w dniu 20 września 2016 r. w sprawie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości świadczenia z tytułu wypłaty odszkodowań pracownikom objętym Programem Dobrowolnych Odejść, którzy nie uzyskali prawa do emerytury.
POUCZENIE
Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.
Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.
Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (…)
Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.
źródło: http://www.zus.pl/
